جراحی‌های دهان و فک، به‌ویژه جراحی فک در افراد دیابتی و فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی یا نقص سیستم ایمنی، نیازمند رویکردی دقیق‌تر و ملاحظات پزشکی ویژه است. این دسته از بیماران به دلیل وضعیت سلامت عمومی خود، در معرض خطرات بیشتری حین و پس از جراحی قرار دارند؛ از جمله عفونت، خونریزی یا تاخیر در روند بهبود زخم. جراحی فک پایین جلو آمده یکی از عمل‌های رایج در اصلاح ناهنجاری‌های فکی است، اما در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا نیازمند بررسی‌های دقیق‌تری است. بنابراین، ارزیابی دقیق پیش از عمل، هماهنگی با پزشکان معالج بیمار و انتخاب روش‌های درمانی کم‌تهاجمی‌تر، اهمیت بسیاری دارد. در این مقاله به بررسی اصول جراحی‌های دهان و فک در بیماران با شرایط خاص و راهکارهای به حداقل رساندن عوارض احتمالی خواهیم پرداخت.
اثر دیابت بر جراحی فک
دیابت یکی از بیماری‌های متابولیکی مزمن است که نه‌تنها سیستم گردش خون، بلکه توان بدن برای ترمیم بافت‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین تأثیرات دیابت بر درمان‌های دندانپزشکی و جراحی‌های فک و صورت، کاهش قدرت بدن در ترمیم زخم‌ها و افزایش خطر بروز عفونت است. زمانی که سطح قند خون کنترل نشده باقی بماند، عروق خونی کوچک آسیب می‌بینند و این موضوع باعث اختلال در اکسیژن‌رسانی و تغذیه مناسب بافت‌ها می‌شود. همین عامل می‌تواند فرایند بهبودی بعد از جراحی را با تأخیر مواجه کند.
از سوی دیگر، افراد دیابتی معمولا دارای ضعف در سیستم ایمنی بدن هستند و همین موضوع سبب می‌شود که حتی یک جراحی ساده دهان، مانند کشیدن دندان یا جراحی ایمپلنت، به‌درستی پیش نرود یا منجر به بروز عفونت‌های موضعی و سیستمیک شود. به همین دلیل، بررسی شرایط عمومی بیمار و کنترل دقیق سطح قند خون پیش از انجام هرگونه جراحی فک و صورت در بیماران دیابتی الزامی است.
آیا بیماران مبتلا به دیابت می توانند جراحی فک انجام دهند؟
پاسخ کوتاه این است: بله، جراحی فک در افراد دیابتی و فشار خون بالا امکان پذیر است. بیماران دیابتی می‌توانند جراحی فک انجام دهند، اما تنها در صورتی که شرایط عمومی‌شان کنترل شده باشد. در واقع، دیابت به خودی خود مانع جراحی نیست، بلکه نوع و شدت بیماری، میزان کنترل قند خون، وجود یا عدم وجود عوارض مزمن (مانند نوروپاتی یا بیماری‌های قلبی) و وضعیت تغذیه‌ای بیمار، عوامل کلیدی هستند که میزان موفقیت جراحی را تعیین می‌کنند.
بسیاری از بیماران دیابتی که رژیم دارویی منظم دارند و سطح HbA1c آن‌ها کمتر از ۷٪ است، می‌توانند با رعایت ملاحظات خاص، بدون مشکل جراحی فک را پشت سر بگذارند. البته لازم است پیش از جراحی، مشاوره‌ای میان دندانپزشک یا جراح فک و پزشک معالج بیمار صورت گیرد تا در صورت نیاز به تغییر دوز داروها یا تنظیم رژیم غذایی، اقدامات لازم پیشاپیش انجام شود.
شرایط لازم برای جراحی فک در بیماران دیابتی
بیماران دیابتی باید پیش از جراحی فک، شرایط خاصی را رعایت کنند تا احتمال بروز عوارض کاهش یابد. این شرایط عبارت‌اند از:
-
کنترل قند خون پیش از جراحی
مهم‌ترین پیش‌نیاز برای انجام جراحی فک، تنظیم قند خون بیمار است. قند خون ناشتا باید کمتر از ۱۴۰ mg/dl و HbA1c کمتر از ۷٪ باشد تا خطرات عفونت و کندی بهبود به حداقل برسد.
-
مصرف منظم داروها
مصرف منظم انسولین یا داروهای خوراکی ضد دیابت باید ادامه یابد و تحت‌نظر پزشک معالج تنظیم شود. در بعضی موارد لازم است دوز دارو در روز جراحی تغییر کند.
-
مصرف آنتی‌بیوتیک قبل و بعد از عمل
برای پیشگیری از عفونت، مصرف آنتی‌بیوتیک از یک روز قبل از عمل و تا چند روز پس از آن توصیه می‌شود. انتخاب نوع آنتی‌بیوتیک بسته به نوع عمل، حساسیت بیمار و نظر پزشک معالج صورت می‌گیرد.
-
تغذیه مناسب و آبرسانی کافی
کم‌آبی بدن در بیماران دیابتی می‌تواند خطراتی مانند افت قند خون و اختلالات قلبی ایجاد کند. بنابراین مصرف مایعات کافی و غذاهای سبک قبل از عمل، به‌ویژه در مواردی که بیمار بیهوشی دریافت نمی‌کند، اهمیت دارد.
جراحی فک در افراد دیابتی چه شرایطی دارد؟
جراحی فک در بیماران دیابتی معمولا شامل جراحی ایمپلنت، کشیدن دندان عقل، یا اصلاحات استخوانی برای اصلاح ساختار فک می‌شود. این نوع جراحی‌ها نیاز به ترمیم مناسب استخوان و لثه دارند؛ امری که در بیماران دیابتی ممکن است با چالش‌هایی روبه‌رو شود.
مواردی که باید رعایت شود:
- پایش دقیق قند خون پیش، حین و پس از عمل
- کنترل مستمر قند خون برای کاهش احتمال عوارض حیاتی است.
- مدیریت درد مناسب
- در بیماران دیابتی، انتخاب داروهای ضد درد باید با احتیاط انجام شود تا تعارض دارویی ایجاد نشود.
- پایش علائم عفونت
- تب، ورم بیش از حد، خروج ترشحات چرکی از محل جراحی یا درد مداوم، نشانه‌های هشداردهنده هستند.
- مراقبت دهانی مناسب پس از عمل
- رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهان‌شویه بدون الکل و پرهیز از مصرف دخانیات بسیار مهم است.
از این رو، انتخاب یک فوق تخصص جراحی فک و صورت با تجربه برای انجام این جراحی‌ها بسیار اهمیت دارد.
جراحی لثه برای افراد دیابتی امکان‌پذیر است؟
بیماری‌های لثه در بیماران دیابتی شایع‌تر است و معمولاً با شدت بیشتری همراه هستند. جراحی لثه به منظور حذف بافت‌های بیمار، کاهش عمق پاکت‌های لثه‌ای یا پیوند لثه، می‌تواند بخشی از درمان این بیماران باشد. با این حال، موفقیت این جراحی‌ها در گروی کنترل دقیق قند خون و رعایت بهداشت دهان و دندان است.
تحقیقات نشان داده‌اند که بیماران دیابتی با کنترل مناسب قند خون، واکنش مناسبی به جراحی‌های لثه‌ای نشان می‌دهند و با رعایت دستورات دارویی و بهداشتی، می‌توانند نتیجه‌ای رضایت‌بخش داشته باشند. جراحی لثه در این بیماران باید به‌صورت مرحله‌ای انجام شود تا هر مرحله با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد و از بروز عوارض جلوگیری شود.
جراحی دندان برای افراد با فشار خون بالا
بیماران مبتلا به فشار خون بالا نیز از گروه‌های پرریسک برای انجام جراحی‌های دهان و فک محسوب می‌شوند. فشار خون بالا، به‌ویژه اگر کنترل‌نشده باشد، می‌تواند منجر به بروز عوارضی همچون خونریزی بیش از حد حین عمل، افزایش فشار حین بی‌حسی موضعی، یا حتی حملات قلبی خفیف شود.
اقدامات ایمن برای جراحی در بیماران فشار خونی:
- کنترل فشار خون قبل از عمل
- فشار سیستولیک باید کمتر از ۱۶۰ و فشار دیاستولیک کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر جیوه باشد.
- عدم استفاده از بی‌حسی‌های حاوی آدرنالین در موارد خاص
- استفاده از بی‌حسی‌های موضعی حاوی آدرنالین در بیماران فشار خونی باید با احتیاط بسیار بالا انجام شود، یا به‌طور کامل از آن پرهیز گردد.
- پایش مداوم علائم حیاتی
- در طول جراحی باید فشار خون، ضربان قلب و سطح اکسیژن بیمار به‌طور مرتب کنترل شود.
- داروهای ضد فشار خون
- بیمار نباید مصرف داروهای روزانه‌اش را قبل از جراحی قطع کند، مگر با دستور مستقیم پزشک معالج.
دیابت و فشار خون مانع جراحی فک نیستند؛ مدیریت صحیح، کلید موفقیت است
جراحی‌های دهان و فک در بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا، مستلزم دقت و بررسی‌های پیشرفته‌تری است. این بیماران در مقایسه با افراد سالم، با ریسک بیشتری در زمینه عفونت، خونریزی و بهبود زخم مواجه هستند. با این حال، اگر اقدامات پیشگیرانه لازم مانند کنترل قند خون، پایش فشار خون، مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب و رعایت بهداشت دهان و دندان به‌درستی انجام شوند، بسیاری از این بیماران می‌توانند با موفقیت تحت جراحی قرار گیرند. علاوه بر این، هزینه جراحی سینوس فک بالا در این افراد می‌تواند تحت تأثیر وضعیت عمومی سلامت آن‌ها قرار بگیرد. نقش هماهنگی میان تیم پزشکی و دندانپزشکی، در کنار همکاری فعال بیمار، حیاتی است تا بهترین نتایج درمانی حاصل شود.
سوالات متداول
- آیا بیماران دیابتی می‌توانند ایمپلنت دندانی دریافت کنند؟
بله، اما فقط در صورتی که قند خون به‌خوبی کنترل شده باشد و بررسی‌های لازم پیش از جراحی انجام شود.
- برای جراحی دندان در بیماران فشار خونی، چه اقداماتی باید انجام داد؟
پایش دقیق فشار خون، استفاده محتاطانه از بی‌حسی و مصرف منظم داروهای کنترل فشار از جمله این اقدامات است.
- آیا دیابت باعث افزایش خطر عفونت بعد از جراحی می‌شود؟
بله، به دلیل تضعیف سیستم ایمنی و کاهش قدرت ترمیم، بیماران دیابتی بیشتر در معرض عفونت هستند.
- جراحی لثه در بیماران دیابتی چه تفاوتی با افراد سالم دارد؟
بیشتر به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌شود و نیازمند مراقبت‌های بیشتری در زمینه بهداشت و کنترل قند خون است
